Onkruid in het gazon
Iedereen heeft het liefst een mooie groene grasmat vrij van onkruid. Toch zal onkruid af en toe de kop opsteken in het gazon. In dit artikel geven we een uitgebreid overzicht van onkruid dat zich in de grasmat kan nestelen zodat makkelijk te herkennen is om wat voor onkruid het gaat. Bovendien geven we tips hoe je kan voorkomen dat dit onkruid zich in uw gazon zal vestigen. En mocht het er toch al zijn, hoe u het weer weg kan krijgen.
Inhoudsopgave
Zevenblad
Een zevenblad is een vaste plant uit de familie van de schermbloemen. Zevenblad groeit voornamelijk op plekken met veel schaduw. Deze plant komt daarom ook veel voor in heggen, bedekte tuinen, wegbermen of akkerranden. Ook vochtige plekken of sterke bemeste plekken zal je vaak zevenblad zien groeien. Overigens tref je zevenblad door heel Europa aan, met uitzondering van de gebieden rondom de middellandse zee. Samen met fluitenkruid is zevenblad de meeste voorkomende schermbloem is ons land, en behoort deze tot de 40 meest voorkomende plantensoorten.
Zevenblad wordt over het algemeen gezien als een onkruid. Dit komt door het feit dat de wortels van zevenblad makkelijk afbreken, en zodoende moeilijk te verwijderen zijn. De plant wordt daarom gezien als een echte woekeraar. Het gevolg hiervan is dat je vaak ziet dat zevenblad op dezelfde plekken zal blijven terug groeien. De plant heeft ondergrondse uitlopers die zich diep in de grond wortelen.
De naam “zevenblad’ komt voort uit de vorm van de bladeren onderaan de holle en gegroefde stengel. Deze bladeren zijn namelijk zeventallig, en hebben drie blaadjes bovenaan en twee maal twee blaadjes onderaan het blad. Hoger aan de stengel zijn de bladeren overigens voornamelijk vijftallig.
Zevenblad groeit voornamelijk in de maanden mei tot augustus. Je herkend de groei van zevenblad aan witte bloemen die zo nu en dan enigzins roze zijn. Deze bloemen hebben een doorsnede van 1mm en beschikken over vijf kroonblaadjes met naar binnen gekrulde punten. Daarnaast bevat zevenblad een eivormig, geribd vruchtje van 4mm lang. De stijlen zijn hierbij teruggeslagen en de ribben steken weinig tot niet uit.
Het definitief verwijderen van Zevenblad is een lastig karwei. Door de diepgegronde wortelen is het moeilijk om zevenblad weg te schoffelen. Je zult deze plant dus met wortel en al moeten verwijderen. Een goede manier om zevenblad te verwijderen is door het gebruik van een vork of een riek. Hiermee kun je de volledige plant inclusief de wortels verwijderen uit de bodem. Echter is dit een arbeidsintensieve taak, waardoor dit vooral interessant is zodra de tuin nog weinig zevenblad bevat. Een andere manier is het voortdurend wegplukken van het blad van de zevenblad. Hiermee verzwak je de plant. Ook kun je denken aan het afdekken van de tuin met een zwart folie. Hiermee ontneem je de zevenblad het zonlicht, waardoor de plant zal afsterven. Dit proces kan echter wel een jaar of twee duren voordat dit volledig voltooid is. Een van de meest gebruikte methodes blijft echter het toepassen van een biologisch bestrijdingsmiddel, of het planten van andere planten die over de Zevenblad heen groeien. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de zogeheten Geranium macrorrhizum, beter bekend als de “ooievaarsbek”.
Het is echter wel belangrijk dat afgestorven of verwijderde zevenblad niet op de composthoop wordt gegooid of blijft rondzwerven in de tuin. Hieruit kan, zeker op vruchtbare gronden, nieuw zevenblad ontstaan.
Weegbree
Weegbree is een onkruidsoort afkomstig uit de gelijknamige weegbreefamilie. De weegbreefamilie wordt gevormd door verschillende windbestuivers en kenmerkt zichzelf door de zogeheten “aarvormige bloeiwijzen”. Deze bloeiwijze kenmerkt zich door een niet-verdikte bloem spil met zittende bloemen of met aartjes. Hierdoor herken je weegbree aan parallelnervige bladeren. Bij de meeste soorten weegbree zie je terug dat de bladeren als een soort van bladrozet bij elkaar staan.
Weegbree kom je op verschillende plekken tegen. Zo zul je weegbree regelmatig terugvinden op onverharde paden. Weegbree zal je bij onverharde paden ook dicht bij elkaar zien staan, vaak in het midden. Dit komt door het feit dat andere planten vaak verdwijnen door vertrapping. Overigens vinden we weegbree ook veelvuldig terug in het gazon.
Je kunt de weegbree in het gazon herkennen door de leerachtige bladeren met witte bloemen aan de toppen. De weegbree komt in drie soorten voor op het gazon. Hierin onderscheiden we ten eerste de grote weegbree. Deze soort wordt circa 10 tot 30 cm hoog en komt voornamelijk voor in de periode juni tot oktober. De tweede soort is de zogeheten ruige weegbree. Deze is een stuk groter dan de grote weegbree, namelijk 30 tot 45 cm. Tot slot zien we vaak de smalle weegbree terug. Ondanks dat de naam wellicht anders doet vermoeden is dit de grootste weegbree soort die we terugzien in Nederland. Deze kan namelijk een hoogte van maximaal 50 centimeter bereiken, en groeit van mei t/m september.
Net als de paardenbloem is de weegbree een windbestuiver. Dit betekent dat de zaden loskomen van de weegbree en vervolgens worden verspreid door de wind. Dit betekent dat je de weegbree dus vaak en op verschillende plekken zult tegenkomen. Om te voorkomen dat hele gazon volgroeid met weegbree is het noodzakelijk om de weegbree snel en zorgvuldig te verwijderen. Dit kun je op verschillende manieren doen. Een van de meest voorkomende manieren is het maaien van het gras. Hiermee snijdt je de weegbree als het ware af. Echter verwijder je de weegbree hiermee niet volledig, waardoor deze zou kunnen hergroeien of zichzelf alsnog verspreiden. Met de hand is een tweede optie. Hierbij zou je de weegbree met wortels en al uit het gazon trekken. Echter zien we vaak terug dat er een deel van de weegbree achterblijft in het gazon. Hieruit ontstaat vervolgens weer nieuwe weegbree over het gehele gazon. De beste manier om de weegbree te bestrijden is het gebruik van een biologisch bestrijdingsmiddel. Hiermee spuit je de weegbree als het ware dood, waardoor deze niet meer in staat is om zichzelf te verspreiden of om door te groeien. Let er hierbij echter goed op dat het bestrijdingsmiddel daadwerkelijk biologisch is zodat andere flora en fauna hier niet door worden aangetast.
Klaver
De klaver is misschien wel één van de bekendste onkruidsoorten die je kunt vinden in de tuin. Hoewel iedereen de klaver herkend is het goed mogelijk dat je iedere keer een andere klaversoort ziet. In Nederland komen namelijk 15 verschillende klavers voor. Degene die het meeste voorkomen zijn de witte klaver en de rode klaver, die zich kenmerkt door de paarse en rode knoppen. Ondanks dat de klaver een veel voorkomende plant is in de tuin wordt dit gezien als onkruid. Dit komt door het feit dat klavers vaak in grote getalen aanwezig zijn, en daardoor de kwaliteit en het uiterlijk van het gazon negatief beïnvloeden. Om deze specifieke redenen zien mensen klavers niet graag terug in het gazon, waardoor deze in grote getalen worden verwijderd.
Echter is het verwijderen van klavers niet zo eenvoudig als het klinkt. Men trekt de klaver vaak deels uit de grond, schoffelt deze weg of snijd deze af tijdens het maaien. Echter liggen de wortels vaak diepgeworteld in de grond, waardoor deze eenvoudig terug groeien. Daarbij is de klaver een onkruidsoort die relatief snel groeit, en weinig nodig heeft. Zo kan deze onkruidsoort een strenge winter goed doorstaan. Ook verspreid de klaver zich eenvoudig, waardoor je deze op veel verschillende plekken zult zien terugkomen.
Om de klaver uit het gazon te verwijderen kun je in eerste instantie het gazon verticuteren. Dit kun je doen met zowel een verticuteerhark of een verticuteermachine. Op deze manier komen de wortels van de klavers bloot te liggen, waarna je deze eenvoudig kunt verwijderen uit het gazon. Mochten er veel open plekken ontstaan na het verticuteren, zaai dan nieuw gras in het gazon. Open plekken in een gazon zorgen voor een verminderde weerstand, waardoor onkruid makkelijker groeit. Je kunt daarnaast eventueel denken aan het maaien van het gazon of het handmatig verwijderen van onkruid. Echter is dit zoals eerder benoemd niet de beste methode, omdat je het hier vaak niet volledig mee verwijderd. Mochten deze methodes niet naar tevredenheid werken dan zijn er verschillende (biologische) bestrijdingsmiddelen die je kunt toepassen om klavers te verwijderen uit het gazon.
Wat overigens nog beter werkt dan bestrijden is het voorkomen van klavers in het gazon. Een van de voornaamste redenen dat klavers groeien op het gazon heeft te maken met het feit dat er een te laag stikstofgehalte is. Dit kun je tackelen door het gazon te voorzien van voldoende voeding. Zorg er dus voor dat je ieder seizoen de juiste voeding toepast. Let er hierbij extra op dat er veel stikstof in zit. Vervolgens zul je zien dat er minder klavers aanwezig zullen zijn in het gazon. Daarnaast is het belangrijk om het gazon regelmatig te maaien. Ondanks dat dit niet de beste methode is om klavers te verwijderen, is het wel een goede methode om het gazon te versterken. Door het kort houden van het gras voorkom je dat klavers volledig tot bloei zullen komen. Naast het geven van voeding is het ook belangrijk dat het gazon voldoende water krijgt. Een gazon wat te weinig water krijgt droogt uit, waardoor de weerstand minder wordt. Naast klavers zullen er daardoor ook andere onkruidsoorten de kans krijgen om in het gazon te groeien. Let er overigens goed op dat je niet teveel water geeft, waardoor het gazon “verzuipt”.
Boterbloem
Boterbloem, de bloem die je herkend aan de felle en vrolijke gele kleur. Ondanks dat deze bloemen zich qua uiterlijk onderscheiden van veel andere onkruidsoorten worden deze wel degelijk bestempeld als onkruid. De boterbloem zien we voornamelijk terug in de maanden mei t/m september. Hierdoor is het een echte zomerplant te noemen. De boterbloem groeit dus voornamelijk bij hoge temperaturen en veel zonuren. In Nederland komen er over het algemeen twee soorten boterbloemen terug. De eerste is de kruipende boterbloem en de tweede noemen we de scherpe boterbloem. Het verschil tussen deze twee boterbloemen wordt gemaakt door de lengte van de beide boterbloemen. Zoals de naam wellicht doet vermoeden is de kruipende boterbloem de kleinste van de twee. Deze wordt maximaal 50 centimeter hoog, waar de scherpe boterbloem kan doorgroeien tot een maximale hoogte van 100 centimeter.
Een van de voornaamste redenen waarom boterbloemen worden gezien als een ongewilde plant in de tuin komt voort uit het feit dat de boterbloem schade toebrengt aan de tuin. Dit komt met name door de wortels van de boterbloem. De wortels scheiden namelijk bepaalde stoffen af die de groei van andere planten (en gras) in de tuin bemoeilijkt. Zorg er dus voor dat je boterbloemen zo snel mogelijk verwijderd indien deze ongewenst zijn.
Daarnaast groeien boterbloemen relatief snel. Dit gebeurd zeker op vochtige en natte gronden. Aangezien de boterbloem voornamelijk in de maanden mei t/m september groeit is het aanneembaar dat jij als tuin eigenaar regelmatig de tuin sproeit. Dit is immers de warmste periode van het jaar. Let er hierbij dus goed op dat er niet overmatig wordt gesproeid op het gazon.
Komt u in de situatie terecht waarin de boterbloemen overmatig aanwezig zijn op uw gazon, of u ziet dat ze beginnen te groeien. Dan kunt u uiteraard verdere en nieuwe groei voorkomen in plaats van direct over te gaan op verdelging. Dit kunt u doen door nieuwe boterbloemen snel uit de grond te steken. Ook wilt u kale plekken op het gazon voorkomen. Bemest dus regelmatig het gazon wanneer u kale of lege plekken ziet ontstaan. Deze vuistregel geldt overigens voor het voorkomen van alle onkruidsoorten. Tot slot is het hierbij belangrijk dat u in de zomermaanden het gras niet te kort maait. Ook hierdoor krijgt onkruid als de boterbloem meer ruimte om te groeien. Om te voorkomen dat onkruid groeit vanwege een te kort gazon is het verstandig om een maaihoogte van minimaal 3 cm, maar het liefst 4 cm aan te houden.
Als het punt al bereikt is dat het bijhouden te laat is maar dat erover dient te worden gegaan op verdelgen dan kunt u kiezen voor een bestrijdingsmiddel. Bij voorkeur een biologisch bestrijdingsmiddel zodat de overige vegetatie en bodemleven minimaal wordt aangetast. Deze bestrijdingsmiddelen kunt u normaliter vinden bij uw lokale bouwmarkt of online bestellen. Overigens is het hierbij aan te raden dat dit wordt gedaan op het moment dat ook de graszoden groeien. De tuin wordt namelijk vaak ook minimaal aangetast. Een al groeiende grasmat zal dit dus snel zelf herstellen.
Paardenbloem
De paardenbloem (Taraxacum officinale) is een van de meest bekende en opvallende onkruiden die in het gazon terug te vinden zijn. De gele bloem die in een latere fase overgaat in een grijze donslaag verspreidt zich makkelijk met de wind. De paardenbloem verspreid zich op die manier makkelijk door het grasveld. Doordat deze makkelijk overwaait van publieke ruimte of andere tuinen kan het lastig zijn uw gazon paardenbloem vrij te krijgen. De paardenbloem zal je voornamelijk in mei en september aantreffen. Hoewel dat de hoofdseizoenen zijn, kan de paardenbloem het hele jaar door bloeien.
De paardenbloem is een kleurrijk onkruid waarbij kinderen het veelal leuk vinden om de paardenbloem in hun tweede fase rond te blazen. Dat laatste zorgt voor extra verspreiding van de paardenbloemen.
Als je geen paardenbloemen in je grasmat wilt hebben kan je een aantal dingen doen. Bij een matige verspreiding kan je met een onkruidsteker de paardenbloem met wortel en al verwijderen. Let erop dat je niet alleen de steel verwijderd, want dan groeit deze zo weer terug. Als alternatief kan je chemische bestrijding inzetten.
Madeliefje
Het madeliefje (Bellis perennis) is een veel voorkomende plant in het gazon, die men soms bewust laat staan vanwege de lieflijke ‘bloemhoofdjes’ die aan aparte, bladerloze bloei- stengels verschijnen. De madelief is onderdeel van de composietenfamilie. Hoewel ze niet direct op elkaar lijken zijn de madelief en de paardenbloem dus familie van elkaar. De bladeren liggen in een rozet op de grond. De madelief kan je het hele jaar door aantreffen, enkel bij vorst zal de madelief niet tot bloei overgaan.
De verspreiding van madeliefjes vindt ongeslachtelijk plaats. Onder de ‘oksels’ van de bladeren vormen zich zijstengels die uit kunnen groeien tot nieuwe rozetten. Doordat deze stengels kort van stuk blijven krijg je clusters van madeliefjes die uiteindelijk een dichte mat kunnen gaan vormen. Als dit de enige wijze van voortplanting zou zijn zou dat betekenen dat madeliefjes enkel in steeds groter worden clusters voor zouden komen. Doordat madeliefjes zich ook via zaden voort kunnen planten kunnen ze verspreid door het gazon voorkomen.
De madelief kan op verschillende wijzen uit de tuin verwijderd worden. Door het gras op een goede hoogte gemaaid te houden kan je de madeliefjes aan het zicht onttrekken. Als de grasmat goed vol is geeft u madeliefjes geen kans om te groeien. Een snel groeiend gazon zorgt ervoor dat de madelief verdrongen wordt. Zorg er dus voor dat uw gazon goed geverticuteerd is en voldoende voeding krijgt. Bij te kort gemaaid gras wordt de groei van het madeliefje juist in de hand werken.
Om madeliefjes uit het gazon te verwijderen kan je ze uitsteken met een onkruidsteker. Doordat deze onkruidsteker de madelief met wortels en al verwijderd zal deze niet teruggroeien. Kies je ervoor de madeliefjes met de hand te verwijderen, dan is de kans groot dat de wortels aanwezig blijven en er snel een nieuwe stengel de grond uit komt. Naast de natuurlijke wijze van het voorkomen/bestrijden van madeliefjes zijn er ook chemische bestrijdingsmiddelen beschikbaar.
Brandnetel
In Nederland zijn er twee soorten brandnetels die veelvuldig voorkomen. Dat zijn de grote- en de kleine brandnetel. Velen komen gedurende hun jeugd al in aanraking met dit onkruid dat zorgt voor uitslag en vervelende jeukende plekken. Deze irritatie wordt veroorzaakt doordat brandnetels kleine weerhaakjes bevatten die in de huid blijven haken. Bij het afbreken van deze haakjes komt er een vloeistof vrij die voor een branderig en pijnlijk gevoel zorgt.
De naamgeving van beide soorten brandnetel zegt al iets over de omvang die dit onkruid aan kan nemen. De kleine brandnetel blijft doorgaans onder de 50 cm, maar de grote brandnetel kan wel tot 2,5 meter groot worden. Beide soorten zijn in staat om grote oppervlakten te overwoekeren. De brandnetel verspreid zich zowel ondergronds als door zichzelf te zaaien. Om te voorkomen dat de tuin vol komt te staan met brandnetels is het verstandig er vroeg bij te zijn. Verwijder dan de brandnetel inclusief de wortels uit het gazon. Indien de wortels aanwezig blijven zullen de brandnetels snel terug groeien.
Het uitsteken van de brandnetels is een van de methoden om dit onkruid te bestrijden, maar er zijn meer mogelijkheden. Zo kan het helpen om de ondergrond waarin jonge brandnetels groeien te schoffelen. Let wel, het schoffelen werkt alleen bij een droge grond. Als de grond nat is kunnen de brandnetels zich hier opnieuw in vestigen. Zijn de brandnetels echter al van flink formaat, dan zal het schoffelen niet meer volstaan. Een andere tip is om kokend water over de brandnetel heen te gieten. Hierdoor sterft de bovenkant van de brandnetel, die in direct contact met het hete water komt, af en worden de wortels sterk beschadigd.
Naast bovengenoemde methoden om brandnetels te verwijderen is het ook mogelijk om bestrijdingsmiddelen in te zetten. Zo heeft bijvoorbeeld Ecostyle met de Ultima een productlijn dat tegen brandnetels werkt en ecologisch verantwoord is.
